ျမန္မာ့ ႐ိုးရာ ၁၂ လ ရာသီ တို႔အနက္ ဝါဆုိ လျပည့္ေန႔ကို ဓမၼစၾကာ အခါေတာ္ ေန႔ အထိမ္းအမွတ္ အျဖစ္ ဗုဒၶဘာသာဝင္ ျမန္မာ လူမ်ဳိး တို႔က သတ္မွတ္ က်င္းပၾကသည္။
ေဂါတမျမတ္စြာ ဘုရား အေလာင္းေတာ္ သိဒၶတၴ မင္းသားသည္ ကပၸိလဝတ္ ျပည့္ရွင္ သုေဒၶါဓန မင္းႀကီး၏ မိဖုရား သီရိမဟာမာယာေဒဝီ ၏ ဝမ္းၾကာတိုက္ တြင္ ဝါဆို လျပည့္ ၾကာသပေတးေန႔ ၌ သေႏၶ ယူေတာ္ မူခဲ့ သည္။
ဘုရားေလာင္း သိဒၶတၴမင္းသား သည္ သူအို၊ သူနာ၊ သူေသ၊ ရဟန္း ဟူေသာ နိမိတ္ႀကီးေလးပါး ကို ျမင္ေတြ႕ ၿပီးေသာ အခါ သကၠရာဇ္ ၉၇ ခုႏွစ္ ဝါဆိုလျပည့္ တနလၤာေန႔ ညသန္းေခါင္ယံ အခ်ိန္ တြင္ ေတာ ထြက္ေတာ္ မူခဲ့သည္။
သိဒၶတၴ မင္းသားသည္ ဘုရား အျဖစ္သို႔ ေရာက္ေတာ္မူၿပီးေနာက္ သကၠရာဇ္ ၁ဝ၃ ခုႏွစ္ ဝါဆိုလျပည့္ စေနေန႔ ေနဝင္စ အခ်ိန္ တြင္ ပၪၥဝဂၢီ ငါးဦး ကို ဘုရားျဖစ္ေတာ္မူေၾကာင္း ဝန္ခံ ၍ ဓမၼစၾကာ တရားေတာ္ ကို ေဟာၾကားေတာ္ မူသည္။
ေဂါတမ ဗုဒၶ ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရား ေဟာၾကားေတာ္ မူသည့္ ဓမၼစၾကာ တရားေတာ္ကို ဗာရာဏသီျပည္ မိဂဒါဝုန္ေတာ ၌ နာၾကားရေသာ ပၪၥဝဂီၢငါးဦး တို႔သည္ ဝါဆုိ လျပည့္ေန႔တြင္ အရွင္ေကာ႑ည၊ ဝါဆို လျပည့္ေက်ာ္ ၁ ရက္ေန႔တြင္ အရွင္ဝပၸ၊ ဝါဆို လျပည့္ေက်ာ္ ၂ ရက္ေန႔တြင္ အရွင္ဘဒၵိယ၊ ဝါဆို လျပည့္ေက်ာ္ ၃ ရက္ေန႔တြင္ အရွင္မဟာနာမ္၊ ဝါဆို လျပည့္ေက်ာ္ ၄ ရက္ ေန႔တြင္ အရွင္အႆဇိ မဟာေထရ္ျမတ္ႀကီး မ်ား အသီးသီး ေသာတာပန္ ျဖစ္ေတာ္ မူၾကကာ တရားထူး တရားျမတ္ကို ရရွိေတာ္ မူခဲ့သည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ''သေႏၶေတာထြက္ ဓမၼစက္ ေဟာျမြက္သံခ်ဳိ လဝါဆို'' ဟူေသာ စကား အရ ဝါဆိုလျပည့္ေန႔ သည္ ဘုရားေလာင္း ပဋိသေႏၶ တည္ေတာ္ မူေသာေန႔၊ ေတာထြက္ေသာေန႔၊ ဘုရားရွင္ ဓမၼစၾကာ တရား ဦး ေဟာၾကားေတာ္မူေသာ ေန႔ျဖစ္သည္။
ေဂါတမျမတ္စြာဘုရား သည္ ေျခာက္ႏွစ္တာ ကာလ ပတ္လံုး လူ သာမန္တို႔ က်င့္ရန္ ခဲယဥ္း လွသည့္ ဒုကၠရ စရိယာ အက်င့္ျမတ္ ကို က်င့္ႀကံ ႀကိဳးကုတ္ ပြားမ်ား အားထုတ္ ခဲ့ရာ ေနာက္ဆံုး၌ မဇၩိမပဋိပဒါ ဟု ေခၚသည့္ အလယ္ အလတ္ အက်င့္ တရားစဥ္ ကို ေတြ႕ျမင္ၿပီး ကာမ အာ႐ံု ခံစားမႈ လက္ယာ အစြန္းႏွင့္ အတၱေဘာ ပင္ပန္းေစသည့္ လက္ဝဲ အစြန္းတည္း ဟူေသာ အစြန္း တရား ႏွစ္ပါး ကို ေရွာင္ၾကဥ္ ကာ သစၥာေလးပါး ျမတ္ တရားကို သိျမင္ေတာ္ မူခဲ့သည္။
''ဒုကၡ၊ သမုဒယ၊ နိေရာဓ၊ မဂၢ''ဟူေသာ ထို သစၥာေလးပါး ျမတ္ တရားသည္ ဓမၼစၾကာ တရားေတာ္ ပင္ျဖစ္သည္။ အထူး သျဖင့္ ဓမၼစၾကာ တရားေတာ္သည္ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ျမတ္ ဘုရား ၏ တိက် ခိုင္မာေသာ သေဘာ တရားကို ထင္ရွားစြာ ေတြ႕ျမင္ႏုိင္ သည္။
ေဂါတမ ျမတ္စြာဘုရား သည္ ေလးသေခ်ၤႏွင့္ ကမၻာ တစ္သိန္း ျဖည့္က်င့္ ဆည္းပူး ခဲ့ေသာ ပါရမီေတာ္ အဟုန္ တို႔ေၾကာင့္ ရရွိ ခဲ့သည့္ သဗၺညဳတ ေရႊဉာဏ္ေတာ္ စြမ္းအားျဖင့္ ဓမၼစၾကာ တရားေတာ္ ကို ေဟာ ၾကား ၫႊန္ျပခဲ့ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။
ဓမၼစၾကာ ဟူေသာ စကားရပ္ တြင္ ''ဓမၼ''သည္ သစၥာေလးပါး အမွန္ တရားျဖစ္၍ ''စၾကာ''သည္ အဆက္ မျပတ္ လည္ပတ္ေနျခင္း ျဖစ္ရာ သစၥာေလးပါး ကို လည္ပတ္ေအာင္ လည္ေစၿပီး၊ လွည့္၍ ေဟာျပျခင္း သည္ ဓမၼစၾကာပင္ ျဖစ္သည္။
စည္းစိမ္ ခံျခင္း၊ ဇိမ္ခံျခင္း သည္ အစြန္း တစ္ဖက္ျဖစ္၍ ဆင္းရဲျခင္း၊ ခ်ဳိ႕တဲ့ျခင္း၊ ငတ္ျပတ္ျခင္း သည္ အစြန္း တစ္ဖက္ ျဖစ္သကဲ့ သို႔ ေလာဘ သို႔မဟုတ္ ခ်စ္ျခင္း သည္ အစြန္း တစ္ဖက္၊ ေဒါသ သို႔မဟုတ္ မုန္းျခင္း သည္ အစြန္း တစ္ဖက္ အသီးသီး ျဖစ္သည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ဗုဒၶ ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရား က သစၥာ တရား ရွာေဖြ သူသည္ အစြန္းႏွစ္ပါး ကို ေရွာင္ရမည္ ဟု ေဟာၾကားၫႊန္ျပခဲ့သည္။
အထူး သျဖင့္ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ ျမတ္ဘုရား သည္ ထုိးထြင္း ၍ သိေတာ္ မူအပ္ေသာ သစၥာေလးပါး ကို ျမင္ တတ္ သည့္၊ ပညာ မ်က္စိကို ျပဳတတ္သည့္၊ သစၥာေလးပါး သိျခင္းကို ျပဳတတ္ သည့္ အၾကင္ အလယ္ အလတ္ ျဖစ္သည့္ အက်င့္သည္ ကိေလသာ ၿငိမ္းျခင္းတည္း ဟူေသာ သဥပါဒိေသသ နိဗၺာန္ အက်ဳိးငွာ သစၥာေလးပါးကို ထူးျမတ္ေသာ ဉာဏ္ျဖင့္ သိျခင္းငွာ၊ သစၥာေလးပါးကို ေကာင္းစြာသိျခင္းငွာ၊ အႏုဝါဒီေသသ နိဗၺာန္ အက်ဳိးငွာပင္ ျဖစ္သည္။
ထို အလယ္အလတ္ အက်င့္ျမတ္ သည္ အဂၤါ ရွစ္ပါးတည္း ဟူေသာ သမၼာဒိ႒ိ (ေကာင္းစြာျမင္ျခင္း)၊ သမၼာ သကၤပၸ (ေကာင္းစြာႀကံျခင္း)၊ သမၼာဝါစာ(ေကာင္းစြာဆိုျခင္း
ေရွးျမန္မာ မင္းမ်ားလက္ထက္ က ဝါဆိုလ ၏ ပြဲေတာ္ မွာ ပၪၥင္းခံ ရွင္ျပဳပြဲေတာ္ျဖစ္သည္။ အင္႐ံု ရြာစား ဝန္ႀကီး သီရိဥဇနာ စီရင္ ေရးသား ခဲ့သည့္ ေလာကဗ်ဴဟာ က်မ္းႀကီး ၌ ဝါဆုိလ တြင္ ပၪၥင္းခံ ပြဲမ်ား က်င္းပ ပံုကို ေရးသားထားသည္။
ထိုက်မ္း ၌ ''ဝါဝင္ အမိန္႔ ျပန္တမ္း'' အမိန္႔ေတာ္ျပန္သည္ ကို ေရးသား ေဖာ္ျပထားရာ ''ျပည္သူျပည္သား အေပါင္း တို႔ ယခု ဝါဆိုလ ေရာက္ေပၿပီ။ ပၪၥသီ၊ အ႒သီ၊ ဒႆသီတို႔ကို ေဆာက္ တည္၍ အလွဴေပးျခင္း၊ သီလ သီတင္း ေဆာက္တည္ျခင္း၊ ဘာဝနာ စီးျဖန္းျခင္း ကိုလည္း သဒၶါေစတနာ ရွိသမွ် လွဴဒါန္း ေဆာက္ တည္ၾကကုန္'' ဟူသည့္ ေစ့ေဆာ္ ခ်က္ကို ေတြ႕ရသည္။
၁၈၈၅ ခုႏွစ္ ပေဒသရာဇ္ေခတ္ ကုန္ဆံုးသြားၿပီး သည့္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဝါဆိုလ ပၪၥင္းခံ ရွင္ျပဳပြဲေတာ္မ်ား ကြယ္ေပ်ာက္ ခဲ့သည္။ ဝါဆိုပြဲေတာ္ သည္ ရာသီပြဲေတာ္ အျဖစ္ သံဃာေတာ္ မ်ားအား ဝါဆို ဝါကပ္ျပဳျခင္း၊ ဝါဆို ပန္းခူးျခင္း၊ ဝါဆို ပန္းကပ္ျခင္း၊ ဝါဆို သကၤန္းကပ္ျခင္း၊ ဘိုးဘြား သက္ႀကီး မ်ားအား ပူေဇာ္ျခင္း၊ ဝါဆုိ ဆြမ္းကပ္ျခင္း မ်ား အစရွိေသာ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈ ျပဳၾကသည္။
ေဂါတမ ျမတ္စြာဘုရား ၏ သားေတာ္ ရဟန္း သံဃာေတာ္ အရွင္ သူျမတ္မ်ားသည္ ဝါဆိုလျပည့္ေက်ာ္ ၁ ရက္မွ သီတင္းကြၽတ္ လျပည့္ေန႔ အထိ ဝါတြင္းသံုးလ ကာလပတ္လံုး မိမိတို႔ သီတင္းသံုးရာ ေက်ာင္း၌ပင္ သီတင္းသံုး ၾကရသည္။
ရပ္ေဝးခရီးသို႔ မၾကြရန္ ပညတ္ထားသည္။ ရဟန္း သံဃာေတာ္မ်ား ဝါကပ္ျခင္းတြင္ ဝါထပ္ေသာ ႏွစ္မ်ား၌ ပထမ ဝါဆိုလျပည့္ေက်ာ္ ၁ ရက္မွ သီတင္းကြၽတ္ လျပည့္ေန႔အထိ ''ပုရိမ ဝါကပ္သည္''ဟုေခၚၾကသည္။ ဒုတိယ ဝါဆိုလျပည့္ေက်ာ္ ၁ ရက္မွ သီတင္းကြၽတ္ လျပည့္ေက်ာ္ ၁ ရက္အထိကို ''ပစၧိမ ဝါကပ္သည္' 'ဟု ေခၚသည္။
ဝါဆိုလ တြင္ ရာသီပန္း အျဖစ္ မိေက်ာင္းပန္း မ်ား ေဝေဝ ဆာဆာ ေဖြးေဖြး လႈပ္ ပြင့္ေလ့ရွိသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ စာဆုိ ပညာရွင္ မ်ားက ''ဝါဆုိလေျပာင္း၊ မိေက်ာင္းေဖြးေဖြး၊ မိုးေအးေအး''ဟူ၍ စာဖြဲ႕ခဲ့သည္။ ဝါဆိုလ သည္ မိုးရာသီ ကာလျဖစ္၍ ေတာင္သူ လယ္သမားႀကီး မ်ား၏ လယ္ကြင္းမ်ား တြင္ ေရ မ်ား ျပည့္လွ်ံ ေနတတ္ သျဖင့္ ''ဝါဆို ဝါေခါင္၊ ေရေဖာင္ေဖာင္''ဟု စာဖြဲ႕ခဲ့သည္။
ထို႔အျပင္ ဝါဆိုလ တြင္ ညတာ တိုသျဖင့္ ''ေန႔ဝါဆို၊ ညျပာသို''ဟုတင္စားၾကသည္။
ဝါဆိုလ ၌ ေန႔တာ ရွည္ေလ့ရွိသည္။ ဝါဆိုလ တြင္ ထူးျခားမႈ မွာ မြန္းတည့္ခ်ိန္ တြင္ လူရိပ္ မထြက္၊ ေနပူ ပါက ရပ္ေနလွ်င္ လူရိပ္ မွာ လူ႔ေအာက္ တြင္ ေပ်ာက္ေလ့ ရွိသျဖင့္ ''ဝါဆိုလူ႔ေအာက္ အရိပ္ေပ်ာက္'' ဟူ၍ ေရွးလူႀကီးမ်ားက ေျပာဆိုၾကသည္။
ေရွးပုဂံေခတ္ ကာလက ဝါဆိုကို မလြတ္တာ၊ ျမြယ္တာ၊ ႏြယ္တာ စသည္ျဖင့္ အမ်ဳိးမ်ဳိး ေရးသားၾကသည္။ ယင္း စကားရပ္ မ်ား၏ အဓိပၸာယ္ မွာ လယ္ေျမ တိုင္းေသာလ၊ ေျမတုိင္းလ ၊ ေႏြရာသီ လြန္ၿပီးေသာလ ဟူ၍ျဖစ္သည္။ ယေန႔ မ်က္ေမွာက္ကာလ ၌ ေျမစာရင္း ဝန္ထမ္း မ်ားသည္ မိုးစပါးစိုက္ ဧကမ်ား စာရင္းျပဳ စုႏုိင္ရန္ လယ္ေျမ မ်ားကို ကြင္းဆင္း တိုင္းတာျခင္း၊ သီးႏွံ စာရင္း မွတ္သားျခင္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ေသာ လမွာ ဝါဆိုလ ပင္ျဖစ္သည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံ တြင္ ဝါဆို လျပည့္ ဓမၼစၾကာ အခါေတာ္ေန႔ တြင္ ေနျပည္ေတာ္၌ ဥပၸါတသႏၲိ ေစတီေတာ္ျမတ္ ႀကီး လိုဏ္ဂူေတာ္ အတြင္း ရွိ ဗုဒၶပဋိမာ ေက်ာက္စိမ္း ႐ုပ္ပြားေတာ္ျမတ္မ်ား အား ႏွစ္စဥ္ ဝါဆုိ ေရႊၾကာ သကၤန္း ဆက္ကပ္ လွဴဒါန္း ပြဲ အခမ္း အနားမ်ား၊ မဟာ ဆုေတာင္းျပည့္ ႐ုပ္ပြားေတာ္ျမတ္ႀကီး အား ဝါဆိုေရႊၾကာသကၤန္း ဆက္ကပ္ လွဴဒါန္းျခင္းႏွင့္ ေနျပည္ေတာ္ရွိ ဘုရား၊ ပုထိုး ေစတီေတာ္တုိ႔၌ ဗုဒၶပူဇနိယ ပြဲေတာ္မ်ား စည္ကား သိုက္ၿမိဳက္စြာ က်င္းပၾကသည္။
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ ေရႊတိဂံု ေစတီေတာ္ရင္ျပင္၌ ဝါဆို ေရႊၾကာသကၤန္းမ်ားအား လွည့္လည္ အပူေဇာ္ခံၿပီး ဘုရားေလးဆူႏွင့္ ပတၱျမား မ်က္ရွင္ဘုရားတို႔အား ဝါဆိုေရႊၾကာသကၤန္းမ်ား ကပ္လွဴ ပူေဇာ္ၾကသည္။
ထို႔အတူ ဆူးေလေစတီေတာ္ မုခ္ေလးမုခ္ ရွိ ဗုဒၶ ႐ုပ္ပြားေတာ္ မ်ားႏွင့္ အတုလမာန္ေအာင္ ႐ုပ္ပြားေတာ္ျမတ္ အား ဝါဆို ေရႊၾကာ သကၤန္းႏွင့္ သစ္သီး ဆြမ္း ဆက္ကပ္ လွဴဒါန္း သကဲ့သို႔ ဗိုလ္ တေထာင္ က်ဳိက္ေဒးအပ္ ဆံေတာ္ဦး ေစတီေတာ္၊ ပုဇြန္ေတာင္ ၿမိဳ႕နယ္ရွိ ေရႊဘုန္းပြင့္ ေစတီေတာ္၊ မရမ္းကုန္းၿမိဳ႕နယ္ ရွိ စြယ္ေတာ္ျမတ္ ေစတီေတာ္၊ သမိုင္းဝင္ အပရာဇိတ ဆံေတာ္ရွင္ က်ဳိက္ဝိုင္း ေစ တီေတာ္ ၊
သီရိမဂၤလာ ကမၻာေအး ေစတီေတာ္၊ မဟာဝိဇယ ေစတီေတာ္၊ သမိုင္းဝင္ က်ဳိကၠစံ ဆံေတာ္ ရွင္ ေစ တီေတာ္၊ ေလာက ခ်မ္းသာ အဘယလာဘမုနိ ႐ုပ္ပြားေတာ္ျမတ္ႀကီး၊ မိုးေကာင္း ေစတီေတာ္၊ ငါးထပ္ႀကီး၊ ေျခာက္ထပ္ႀကီး ၊ မယ္လမုဘုရား၊ ဥကၠလာပ ေစတီေတာ္တို႔၌ ဓမၼစၾကာ အခါေတာ္ေန႔ အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ ဗုဒၶါဘိေသက အေနကဇာတင္ျခင္း၊ ဆြမ္း၊ ေရခ်မ္း၊ ဆီမီးမ်ား ကပ္လွဴပူေဇာ္ျခင္း စသည္ျဖင့္ လွဴဒါန္း ပူေဇာ္ၾကသည္။ ထို႔အျပင္ ဝတ္အသင္း အဖြဲ႕မ်ားကလည္း ဓမၼစၾကာ ေဒသနာေတာ္ႏွင့္ ပရိတ္ေတာ္မ်ား ရြတ္ဖတ္ပူေဇာ္ၾကသည္။
ဗုဒၶျမတ္စြာ ဘုရား ေဟာၾကားေတာ္ မူခဲ့ေသာ ပိဋကတ္ သံုးပံု ၏ အဆီ အႏွစ္မွာ ''ဒုကၡသစၥာ၊ သမုဒယ သစၥာ၊ နိေရာဓသစၥာ၊ မဂၢသစၥာ''တည္းဟူေသာ သစၥာတရား ေလးပါးပင္ျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ ဗုဒၶ ျမတ္စြာ ဘုရားရွင္ ေလးဆယ့္ ငါးဝါပတ္လံုး ေဟာၾကားေတာ္ မူခဲ့သည့္ တရား အားလံုးသည္ သစၥာေလးပါး သိျမင္ ရန္ႏွင့္ ရရွိရန္တို႔ပင္ ျဖစ္သည္။
အထူးသျဖင့္ သစၥာ ရွိမည္ျဖစ္ၿပီး သစၥာ သိမွသာလွ်င္ ကိစ ၥအားလံုး ၿပီးေျမာက္မည္ျဖစ္ရာ ဗုဒၶ ျမတ္စြာ ဘုရားရွင္ သည္ သစၥာေလးပါး ဓမၼစၾကာ ေဒသနာေတာ္ တရားဦးကို ဝါဆိုလျပည့္ေန႔၌ စတင္ ေဟာၾကားေတာ္ မူခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ ဗုဒၶဘာသာဝင္ ျမန္မာလူမ်ဳိး တို႔သည္ ေန႔ထူးေန႔ျမတ္ျဖစ္ေသာ ဝါဆုိလျပည့္ေန႔ ၌ သီလေဆာက္တည္ျခင္း၊ ဝါဆုိသကၤန္း ကပ္လွဴျခင္း၊ ဆီမီးပူေဇာ္ျခင္း စေသာ ေကာင္းမႈကုသိုလ္ တို႔ျဖင့္ ေမတၱာဘာဝနာ ပြားမ်ား က်င့္ႀကံ အားထုတ္ကာ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈမ်ား ျပဳလုပ္ႏုိင္ၾကပါေစေၾကာင္း ဆုမြန္ေတာင္း ၍ တိုက္တြန္း ေရးသားလိုက္ရပါသည္။
From...Myawady
No comments:
Post a Comment