ေ၇ႊတိဂံု ေစတီေတာ္ၿမတ္ သမိုင္းေၾကာင္း

ေရႊတိဂံု ေစတီေတာ္ျမတ္ သမိုင္းေႀကာင္း

                         

ကမာၻေပၚရွိ အျမင့္ဆံုး ဘုရားေစတီမွာ ၃၂၆-ေပ ရွိေသာ ေရႊတိဂံု ေစတီေတာ္ပင္ျဖစ္ၿပီး ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရွိ သိဂၤုတၱရ ကုန္းေတာ္ေပၚတြင္ တည္ရွိသည္။ ေလးဆူဓာတ္ပံု ေရႊတိဂံု ဟုလည္း ေခၚတြင္ခဲ့ႀကသည္။ ေစတီအစ ေရႊတိဂံုက ဟုလည္းေခၚဆိုခဲ့ၾကသည္။

တည္ေနရာ..... ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သိဂၤုတၱရ ကုန္းေတာ္။
ဉာဏ္ေတာ္.......ဖိနပ္ေတာ္မွ စိန္ဖူးေတာ္ထိ။
                      (၃၂၆) ေပ
ေက်ာ္ၾကားမႈ.......အေစာဆံုး ေစတီေတာ္ႀကီး။
                       (ကမာၻ႕အံ့ဘြယ္)

အမည္ေခၚတြင္ပံု
ရန္ကုန္တုိင္းကုိ မြန္လူမ်ဳိးတုိ႔သည္ ဒဂုံတုိင္းဟု  ေခၚဆိုသမုတ္ခဲ့ၾကသည္။ ဒဂုံတုိင္းမွာ တည္ထားေသာ ဘုရားျဖစ္သည့္ အတြက္ေၾကာင့္ 

ဒဂုံတုိင္းကဘုရားဟု ေခၚေ၀ၚေျပာဆုိခဲ့ၾကသည္။ မြန္ဘာသာျဖင့္ က်ာ္လဂုင္ ဟုေရးသားျပီး က်ဳိက္လဂုံ ဟုအသံထြက္ဆုိခဲ့ၾကသည္။ တတိယျမန္မာနုိင္ငံကုိ တည္ေထာင္ခဲ႔ေသာ အေလာင္းမင္းတရားၾကီးလက္ထက္တြင္ မြန္တုိ႔ကုိ တုိက္ခုိက္ေအာင္ျမင္ျပီးေနာက္ ဒဂုံကုိ ရန္ကုန္ဟု အမည္နာမ ေျပာင္းလည္ေခၚဆိုခဲ႔ႀကသည္။ က်ဳိက္လဂုံကုိ က်ဳိက္ဒဂုံ ဟု ေခၚဆုိၾကသည္။ ေနာက္ပုိင္းတြင္ က်ဳိက္လဂုံ(သုိ႔) က်ဳိက္ဒဂုံသည္ ျမန္မာျပည္၏ မူပုိင္သေကၤတ အျဖစ္ေက်ာ္ၾကားလာခဲ့သည္။ မူပုိင္က်ဳိက္ဆုိေသာ စကားလုံးေနရာတြင္ ေရႊနုိင္ငံ(Golden land)ကုိ ကုိယ္စားျပဳေသာ ေရႊ ဆုိေသာ စကားလုံးျဖင့္ အစားထုိးခဲ့ၾကသည္။ ထုိ႔အတူ လဂုံ လုိလုိ ဒဂုံ လုိလုိ ျဖစ္ေနေသာစကားလုံးကုိလည္း တိဂုံ ျဖင့္ အတည္ျပဳေပးလုိက္ၾကသည္။ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ က်ဳိက္လဂုံကို  ျမန္မာျပည္တြင္းမွာ သာမက ကမာၻ ႔ တ၀ွမ္းလံုးမွာ ေရႊတိဂုံ ဟူေသာ အမည္နာမျဖင့္ ေျပာင္းလဲေခၚေ၀ၚခဲ့ၾကသည္။

သမိုင္းေၾကာင္း

သဗၺညဳ ျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္ ေဗာဓိပင္ရင္း သတၱဌာန၌ (၇)ရက္စီ အလွည့္က်စံေတာ္မူၿပီး (၄၅)ရက္ သီတင္းသုံး ေနထိုင္ေတာ္မူ ခဲ့သည္။ ဤသို႔ ေနထိုင္ေတာ္မူ၍ (၄)ရက္ျပည့္ေျမာက္ၿပီး ေနာက္ တစ္ေန႔၌ ““ရာပဒတန္သတၱာဟ”” ျဖစ္သည့္ လင္းလြန္းပင္ရင္း၌ သီတင္းသုံး စံေတာ္မူစဥ္ကာလျဖစ္သည္။

ကုန္သည္ညီေနာင္

ထိုစဥ္ကာလ၌ မြန္တုိ႔ဌာေန၊ ဥကၠလာပမင္းႀကီး၏ ႏိုင္ငံေတာ္တြင္ ပါ၀င္ေသာ အသိၪၥနၿမိဳ႕၌ သု၀ဏၰအမည္ရွိေသာ သူေဌးႀကီးတစ္ဦးရွိေလသည္။ ထိုသူေဌးႀကီးတြင္ တပုႆႏွင့္ ဘလႅိက ဟူေသာ သားႏွစ္ေယာက္ရွိေလသည္။ ထိုညီေနာင္တို႔သည္ ကုန္သည္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ၎ကုန္သည္ ညီေနာင္တို႔သည္ ကုန္မ်ားကို သေဘၤာျဖင့္ တင္ေဆာင္ကာ မဇ်ၥိမေဒသသို႔ ကုန္ေရာင္းသြားၾကသည္။ မဇ်ၥိမေဒသပင္လယ္ဆိပ္ကမ္းသို႔ ေရာက္ေသာအခါ သေဘၤာကို ဆိုက္ကပ္ေက်ာက္ခ်၍ ကုန္မ်ားကို လွည္းအစီးေပါင္း (၅၀၀)ေပၚသို႔ တင္ေဆာင္ကာ မဇ်ၥိမေဒသ၌ လွည့္လည္ေရာင္းခ်ၾကသည္။ တဖုႆ ႏွင့္ဘလ္ႅိက ကုန္သည္ညီေနာင္အဖြဲ႕သည္ ေဗာဓိပင္အနီးသို႔ ေရာက္ရွိ လာခဲ့ၾက၏။ ကုန္သည္တို႔ သည္ မဟာေဗာဓိပင္ အနီးသို႔ေရာက္ၿပီး တစ္ေန႔ သို႔မဟုတ္ တစ္ည၌ ႐ုကၡစိုးနတ္သည္ ကုန္သည္ညီေနာင္အား ကိုယ္ထင္ျပခဲ့၏။ ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔သည္ ႐ုကၡစိုးနတ္အား ျမင္လွ်င္ အံ့ၾသသြားၾက၏။ အသင္မည္သူနည္း ဟုလည္းေမး၏။

႐ုကၡစိုးနတ္က .`အေမာင္တို႔ နားေထာင္ေလာ့ ကၽြႏ္ုပ္က တျခားမဟုတ္၊ ကၽြႏ္ုပ္သည္ ဟိုးဘ၀က အေမာင္တို႔ႏွင့္ ေဆြမ်ဳိးေတာ္စပ္ခဲ့သူမ်ား ျဖစ္ၿပီး၊ ကၽြႏ္ုပ္သည္ ဟိုးေရွးေရွးဘ၀က ေကာင္းမႈကုသိုလ္မ်ား ျပဳခဲ့သူ ျဖစ္သျဖင့္ ယခုဘ၀တြင္ ႐ုကၡစိုးနတ္ျဖစ္ခဲ့သည္။ အေမာင္တို႔ ယခု ကၽြႏု္ပ္ သင္တို႔ထံသို႔ ေရာက္ရွိခဲ့သည္မွာ သင္တို႔ႏွင့္ကၽြႏ္ုပ္သည္ ယခင္ ဘ၀ကေဆြမ်ဳိးေတာ္စပ္ဖူးသူ ျဖစ္သျဖင့္ သင္တို႔အား အက်ဳိးျပဳရန္ ကၽြႏု္ပ္ ကိုယ္ထင္ျပရျခင္းျဖစ္သည္ အေမာင္တို႔´ဟုေျပာသည္။ ကုန္သည္ညီေနာင္က `အသင္က မည္သို႔ အက်ဳိးျပဳဖို႔လာသနည္း´ဟု ႐ုကၡစိုးနတ္ကို ေမး၏။ ထိုအခါ ႐ုကၡစိုးနတ္က`နားေထာင္ေလာ့ အေမာင္တို႔ ကၽြႏ္ုပ္သင္တို႔အား အက်ဳိးျပဳသည္ဆိုသည္မွာ အျခားမဟုတ္ပါ။ ေျပာရလွ်င္ အေမာင္တို႔ ယခု ေရာက္ရွိေနသည့္ မဇၩိမေဒသတြင္ သုံးေလာကထြဋ္ထား ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရား ပြင့္ေတာ္မူၿပီး လင္းလြန္းပင္ေျခရင္းတြင္ သီတင္းသုံး စံေတာ္မူေနတာမို႔ အေမာင္တို႔ သြားေရာက္ ပူေဇာ္ေလာ့ အေမာင္တို့'ဟု ရုကၡစိုးနတ္မင္းက တိုက္တြန္းလမ္းညႊန္ လိုက္တယ္။ထိုစကားကိုႀကားလွ်င္ျဖင့္ တဖုႆႏွင့္ ဘလ္ႅိက ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔ သည္ အလြန္တစ္ရာ ၀မ္းေျမာက္ၾကည္ႏူးသြားၾက၏။ ခ်က္ျခင္းပင္ “ဒါဆိုလွ်င္ ကၽြႏ္ုပ္တို့အား လမ္းညႊန္ျပသေပးပါ ႐ုကၡစိုးနတ္မင္း” ဟုေျပာ၏။ “ေကာင္းၿပီ ၊ အေမာင္တို႔၊”ထို႔ေနာက္ ႐ုကၡစိုးနတ္သည္ တဖုႆႏွင့္ ဘလ္ႅိက ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔အား ဘုရားရွင္ သီတင္း သုံးရာ လင္းလြန္းပင္အား လမ္းညႊန္ျပခဲ့၏။ ထိုအခါ ကုန္သည္ ညီေနာင္တို႔သည္ သဒၵါပီတိအျပည့္အ၀ႏွင့္ ဘုရားရွင္ သီတင္းသုံးရာ လင္းလြန္းပင္ရင္းသို႔ သြားၾက၏။ ျမတ္စြာဘုရားရွင္အား မုန္႔ႂကြပ္ေၾကာ္၊ ပ်ားမုန္႔ထုပ္ တို႔ႏွင့္ ဘုရားရွင္အား လွဴဒါန္းပူေဇာ္ျခင္းျပဳႀက၏။

ပထမဆုံး သရဏဂုံတည္သူ

ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔သည္  ျမတ္စြာဘုရားရွင္အား မုန္႔ႂကြပ္ ေၾကာ္၊ ပ်ားမုန္႔ထုပ္တို႔ႏွင့္  လွဴဒါန္းပူေဇာ္ခဲ့ႀကသည္။ ဘုရားရွင္မွ ဤသို႔ လွဴဒါန္းပူေဇာ္ခဲ့သည့္အတြက္ ဗုဒၶံသရဏံ ဂစၦာမိ၊ ဓမၼံသရဏ ဂစၦာမိ ဟူသည့္ “ေဒြး၀ါဓိက” သရဏံဂုံ တည္ခဲ့ကုန္၏။ ထိုစဥ္က “ဘုရားရတနာ၊ တရားရတနာ” တည္းဟူသည့္ “ရတနာႏွစ္ပါး”သည္သာ ေပၚထြန္းခဲ့ၿပီး၊ သံဃာရတနာသည္ ေပၚေပါက္ခဲ့ျခင္းမရွိေသးေပ။ ထို႔ေၾကာင့္ လူသူအမ်ားသည္ ရတနာႏွစ္ပါးအားသာ ဆည္းကပ္ပူေဇာ္ေနၾကကုန္၏။ ဗုဒၶ၀င္သမိုင္းကို ျပန္ၾကည့္လွ်င္ ေဂါတမဘုရားရွင္ လက္ထက္၌ တဖုႆႏွင့္ ဘလ္ႅိက ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔သည္ ထူးျခားစြာ ဘုရားရွင္အား ပထမဦးဆုံး ဆြမ္းကပ္ပူေဇာ္ခြင့္ရသူႏွင့္ ပထမဦးဆုံး သရဏဂုံ တည္သူမ်ား ျဖစ္ႀက၏။

ဆံေတာ္ရွစ္ဆူ
ဘုရားရွင္အား ပူေဇာ္ခြင့္၊ ဆြမ္းကပ္ခြင့္ရခဲ့သည့္အတြက္ ကုန္သည္ညီေနာင္တို့ ၀မ္းေျမာက္ပီတိျဖစ္ခဲ့ရသည္။ တဖုႆႏွင့္ ဘလ္ႅိက ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔သည္ ဆြမ္းကပ္လွဴပူေဇာ္ၿပီးလွ်င္ “အရွင္ဘုရား၊ တပည့္ေတာ္တို႔ အရွင္ျမတ္ဘုရားအား ထာ၀ရကိုးကြယ္ဆည္းကပ္ပူေဇာ္ႏိုင္ရန္ ဘုရားရွင္ကိုယ္စား ပူေဇာ္ရာ တစ္ခုခုအား ေပးသနားေတာ္ မူပါဘုရား” ဟုေလွ်ာက္ထား ေလ၏။ “ေကာင္းၿပီးခ်စ္သားတို႔” ဟု မိန္႔ေတာ္မူၿပီး သကာလ ဦးေခါင္းေတာ္အား သုံးသပ္ၿပီး ဆံေတာ္ျမတ္ (၈)ဆူအား ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔ အား ေပးသနားေတာ္မူရာ တဖုႆႏွင့္ ဘလ္ႅိက ကုန္သည္ ညီေနာင္တို႔သည္ ၀မ္းေျမာက္ပီတိ အျပည့္ႏွင့္ ဗုဒၶဘုရားရွင္၏ ဆံေတာ္(၈)ဆူအား သေဘၤာႏွင့္ပင့္ေဆာင္ကာ ဥကၠလာပတိုင္းျပည္ သို႔ ျပန္ခဲ့ႀက၏။ တဖုႆႏွင့္ ဘလိ္ႅက ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔သည္ ဘုရားရွင္၏ ဆံေတာ္(၈)ဆူအား ပင့္ေဆာင္ကာ ဥကၠလာပတိုင္းျပည္သို႔ ျပန္လာလွ်င္ ဥကၠလာပတိုင္း၏ ျပည့္ရွင္မင္းျမတ္ ဥကၠလာပမင္းႀကီး ႏွင့္တကြ ျပည္သူအေပါင္းတို႔က ေသာင္းေသာင္းဖ်ဖ်ႀကိဳဆိုကာ ဆံေတာ္(၈)အား ဖူးေမွ်ာ္ ၾကည္ညိဳၾက၏။

ေနာင္ေတာ္ႀကီးေစတီ
ထို႔အတူ ဆံေတာ္(၈)ဆူအား ေစတီေတာ္အျဖစ္ တည္ထား ကိုးကြယ္ရန္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾက၏။ ေစတီေတာ္အား “သိဂၤုတၱရကုန္းေတာ္” ၌ တည္ထားကိုးကြယ္ရန္ မင္းႏွင့္ျပည္သူတို႔က ဆံုးျဖတ္ၿပီး သိဂၤုတၱရ ကုန္းေတာ္သို႔ ပင့္ေဆာင္ခဲ့ႀက၏။ သိဂုၤတၱရကုန္းေတာ္ သို႔ေရာက္လွ်င္ဗုဒၶဘုရားရွင္၏ ဆံေတာ္(၈)ဆူအား ႀကီးက်ယ္ခန္းနားသည့္ စံေက်ာင္း၊ မ႑ာပ္ႀကီး ေဆာက္လုပ္၍ပူေဇာ္ခဲ့ႀကသည္။ ယင္းစံေက်ာင္း မ႑ာပ္ေနရာ၌ အထိမ္းအမွတ္ေစတီတစ္ဆူ တည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့ၾက၏။ ထုိေစတီကို “ေနာင္ေတာ္ႀကီးေစတီ”ဟု အမည္ေခၚဆိုခဲ့ႀက၏။

ဌာပနာထားေသာ ဓာတ္ေတာ္ျမတ္ ၄-ပါး
ဥကၠလာပမင္းႀကီးတည္ထားကိုးကြယ္ေတာ္မူေသာ ေရႊတိဂံု ေစတီေတာ္ႀကီး၌ ဘုရား ၄-ဆူ၏ ဓာတ္ေတာ္ျမတ္ေလးဆူကို ဌာပနာထားသည္ဟု အဆိုမိန့္ရွိခဲ့သည္။ ဗုဒၶျမတ္စြာတို႕၏ ဆံေတာ္ျမတ္၊ ဓာတ္ေတာ္ျမတ္တို႔အား ရန္သူတို႔ အလြယ္တကူ မဖ်က္ဆီးႏိုင္ရန္အတြက္ နတ္တို႔သည္ ဌာပနာ တုိက္ထည့္သြင္းတည္ရန္ ႀကံ႐ြယ္ၿပီး သိဂုၤတၱရကုန္းေတာ္ အလယ္တည့္တည့္၌ “ေဇာက္ ၄၀၄ေတာင္၊ အနံ ၄၄ ေတာင္ရွိသည့္ ဥမင္လိုဏ္ေခါင္းတစ္ခုတူးခဲ့၏။ ထိုဥမင္လိုဏ္ေခါင္းအတြင္း၌

၁...ဆူးေလနက္ႀကီးထံမွ ရရွိေသာ ကကုႆန္ျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ ေတာင္ေ၀ွးေတာ္
 

၂..ေရာဟဏီမည္ေသာ ဗိုလ္တစ္ေထာင္နတ္ႀကီးထံမွ ရရွိသည့္ ေကာဏာဂမန ျမတ္စြာဘုရားရွွင္၏ ေရစစ္ေတာ္
 

၃..ဒကၡိဏ မည္ေသာ သကၤန္းကြ်န္း က်ိဳကၠဆံ နတ္ႀကီးထံမွ ရရွိသည့္       ကႆပျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ ေရသႏုပ္သကၤန္းေတာ္ျမတ္
 

၄..တဖုႆႏွင့္ ဘလႅိက ညီေနာင္တို႔ထံမွ ရရွိေသာ ေဂါတမျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ ဆံေတာ္ျမတ္(၈)ဆူအား မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃-ခုႏွစ္၊ တေပါင္း လျပည့္ေန႔၌ ေက်ာက္ဖ်ာအခင္းအကာမ်ား ျပဳလုပ္၍ ဌာပနာတုိက္ ထည့္သြင္းေတာ္မူခဲ့သည္။ ထိုဆံေတာ္ဓာတ္တို႔ကို 'အၿမိႆရ' မည္ေသာ ေမွာ္ဘီနတ္ႀကီးက ေစာင့္ရသည္ဟု ေမာ္ေဓာ ရာဇာ၀င္သမိုင္းႏွင့္ ေရႊတိဂံုသမိုင္း၊ အျခား ပညာရွိတို႔ကဆိုၾကသည္။ ထုိ႔ေနာက္ ေက်ာက္ဖ်ာတိုက္၏ အထက္ ၌ ေက်ာက္ဖ်ာတင္၍ ဌာပနာတုိက္အား ပိတ္ခဲ့၏။.........................

လမင္း ၾကယ္စင္            ၿမန္မာ႔၇ိုး၇ာ ယဥ္ေက်းမွုႏွင္႔ ဗုဒၵေစတီေတာ္မ်ား  မွမွ်ေ၀ေဖၚၿပသည္