မိုးႀကိဳ ကာလ ရဲ႕ အသံတိတ္ လူသတ္သမား

ေမလ၂၃ ရက္ဟာ အပူရွိန္ လူသတ္ သမားရဲ႕ အႏၲရာယ္ သတိျပဳေရးေန႔ (A Major Killer Heat Awareness Day) ၿဖစ္ ပါတယ္။ 

အပူရွိန္ (Heat Stress) နဲ႔ အပူခ်ိန္ (Temperature) တို႔ဟာ မတူကြဲျပား တဲ့ေလထု ရဲ႕ အႏၲရာယ္ေဘး ဆုိင္ရာ သဘာဝ တရားေတြျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္စဥ္ မတ္လ တစ္ရက္ေန႔မွ စတင္ၿပီး ဧၿပီ ၁၅ ရက္ အထိ ကာလဟာ ပူျပင္း ေျခာက္ေသြ႕ တဲ့ ေႏြရာသီ ကာလျဖစ္ပါတယ္။




ဒီကာလ ရဲ႕ ထူးျခားခ်က္ ကေတာ့ ေန႔ အပူခ်ိန္ေတြ တစ္ေန႔ထက္ တစ္ေန႔ ျမင့္တက္ လာတတ္ျခင္း ပဲျဖစ္ ပါတယ္။ အဲဒီလို အပူခ်ိန္ေတြျမင့္ တက္လာတဲ့ အခါ လူရဲ႕ကိုယ္က ကိုယ္ အပူခ်ိန္ကုိ ျပင္ပ အပူခ်ိန္နဲ႔ လုိက္ၿပီး ကိုက္ညႇိေပးရပါတယ္။ 

ဒါကို ကိုယ္ရွိတဲ့ Thermoregulatory System ရဲ႕ Therlamus ထိန္းညႇိေပး ပါတယ္။ ပံုမွန္ အေနနဲ႔ေတာ့ ကိုယ္ အပူခ်ိန္ကို ၃၅ ဒသမ ၈ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္- ၃၇ ဒသမ ၈ ဒီဂရီ စင္တီ ဂရိတ္ (၉၆ ဒသမ ၅ ဒီဂရီ ဖာရင္ဟိုက္- ၁၀၀ ဒီဂရီ ဖာရင္ဟိုက္) ၾကားမွာ ထိန္းေပး ထားႏိုင္ပါတယ္။ 

ဒါေပမဲ့ ဒီ စနစ္ကို အားကိုးၿပီး ေႏြေခါင္ေခါင္ မြန္းတည့္ခ်ိန္ေနပူႀကီး ထဲမွာ အကာအကြယ္ မဲ့ေနလုိ႔ကေတာ့ စနစ္တုိင္း မွာ ကန္႔သတ္ခ်က္ ဆိုတာရွိေနတာေၾကာင့္ ကိုယ္မွာ ခံစားလာရတဲ့ အပူခ်ိန္ကို Therlamus က လုိက္ မညႇိေပးႏုိင္ေတာ့တဲ့ အခါ အႏၲရာယ္ရွိ လာရေတာ့တာပါပဲ။

ကမၻာ့ က်န္းမာေရး အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ရဲ႕ ခံစားရတဲ့ အပူခ်ိန္ (Feel Tempera-ture) နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး က်န္းမာေရး ဆုိင္ရာ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြ ကေတာ့............

ခံစားရတဲ့အပူခ်ိန္ ၂၇ မွ ၃၂ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ (၈၀ မွ ၉၀ ဒီဂရီဖာရင္ဟိုက္) သတိထားရန္၊

ခံစားရတဲ့အပူခ်ိန္ ၃၂ မွ ၄၁ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ (၉၀ မွ ၁၀၅ ဒီဂရီဖာရင္ဟိုက္)အလြန္သတိထားရန္၊

ခံစားရတဲ့အပူခ်ိန္ ၄၁ မွ  ၅၄ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ (၁၀၅ မွ ၁၃၀ ဒီဂရီဖာရင္ဟိုက္)အႏၲရာယ္ရွိအဆင့္၊

ခံစားရတဲ့အပူခ်ိန္ ၅၄ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္အထက္ (၁၃၀ ဒီဂရီဖာရင္ဟိုက္အထက္) အလြန္ အႏၲရာယ္ ရွိအဆင့္ ။

အႏၲရာယ္ရွိ အဆင့္တြင္ က်န္းမာေရး ဆုိင္ရာ ျပႆနာမ်ား အျဖစ္ heat cramps, heat exhaustion တို႔အျပင္ တစ္ခါ တစ္ရံ heat stroke လည္းျဖစ္ တတ္ၿပီး အလြန္ အႏၲရာယ္ရွိ (Extreme Danger) အဆင့္ တြင္ေတာ့ Heat Stroke အမ်ားဆံုး ခံစားရတတ္ေၾကာင္း သတိေပးေဖာ္ျပ ထားပါတယ္။ 

Heat Stroke ခံစားရတဲ့သူဟာ ခံႏုိင္ရည္ကိုလုိက္ၿပီး ေလျဖတ္ျခင္း နဲ႔ ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာျပတ္ျခင္း (အရပ္ အေခၚ) စတာေတြ ျဖစ္ေပၚေစတတ္တဲ့ အတြက္ အသက္ ဆံုး႐ႈံးတတ္ၾကပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ပဲ အပူရွိန္ ကို အဓိက လူသတ္သမားလုိ႔ေခၚၾကျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ေႏြ ကာလၿပီးတဲ့ ဧၿပီလ အလယ္ ကစၿပီး မုတ္သံုဝင္ တဲ့ေန႔ အထိ ကာလဟာ မိုးႀကိဳ ကာလျဖစ္ပါတယ္။ မိုးႀကိဳ ကာလရဲ႕ ထူးျခားခ်က္ ကေတာ့ ေႏြလက္က်န္ အပူနဲ႔ မိုးဦး အႀကိဳေရေငြ႕တို႔ အေျမာက္ အျမားျဖစ္ေပၚတတ္တဲ့ ကာလျဖစ္တဲ့ အတြက္ မုိးႀကိဳကာလ အတြင္း ေလထုထဲ မွာ ေရေငြ႕အေျမာက္ အျမား ပါဝင္ေနတာ ကို ေန႔စဥ္ေတြ႕ေန ရပါတယ္။ 

ဒီအခါ ပူျပင္းေျခာက္ေသြ႕တဲ့ ေႏြရာသီ ကာလမွာ လူ႔ကိုယ္ က ခံစား ရတဲ့ အပူခ်ိန္ ဟာ ေလ အပူခ်ိန္ (air temperature) သက္သက္ သာျဖစ္ေပမယ့္ ေရေငြ႕ေတြ ပါေနတဲ့ ေလထု အတြင္း မွာေတာ့ ေလ အပူခ်ိန္ အျပင္ ေရေငြ႕ အပူခ်ိန္ ပါ ထပ္ေဆာင္းလိုက္တဲ့ အတြက္ လူရဲ႕ ခံစားရတဲ့ အပူခ်ိန္ဟာ လူ႔ ကိုယ္ရဲ႕ ခံႏုိင္ ရည္ ထက္ ေက်ာ္လြန္ သြားေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီ အခါမွာ မၾကာ ခဏဆုိသလို အလြန္ အႏၲရာယ္ရွိ အဆင့္ ကို ေရာက္သြား တတ္ပါတယ္။

ခက္တာက ေလထု အပူခ်ိန္ကို သာမိုမီတာ နဲ႔ အလြယ္ တကူတုိင္းတာ သိရွိႏုိင္ေပမယ့္ ခံစားရတဲ့ အပူခ်ိန္ ကေတာ့ ေလထု အပူခ်ိန္နဲ႔ Relative Humidity ႏွစ္ရပ္ေပါင္းၿပီးမွ တြက္ခ်က္ ယူမွရႏိုင္ တဲ့ တန္ဖိုး ျဖစ္ တာေၾကာင့္ အလြယ္ တကူ မသိႏိုင္ၾကပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ မသိလုိက္ ရဘဲ အသက္ဆံုး႐ႈံး ရတတ္တဲ့အတြက္ အသံတိတ္ လူသတ္သမား (Silent Killer)လုိ႔ ေခၚျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ အႏၲရာယ္ ဟာ အခုလို မိုးႀကိဳ ကာလ (အပူခ်ိန္ နဲ႔ ေရေငြ႔ ပါဝင္မႈျမင့္မားေနတဲ့ ကာလ)မွာ မၾကာ ခဏ ျဖစ္ေပၚတတ္တဲ့ အတြက္ အသက္ အႏၲရာယ္ကို အၿမဲၿခိမ္းေျခာက္ေနေလ့ရိွပါတယ္။

၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ အတြင္း ရန္ကုန္ (ကမၻာေအး)မွာ ျဖစ္ေပၚ ခဲ့တဲ့ ခံစား ရတဲ့ အပူခ်ိန္ေတြ ကို တြက္ၾကည့္ တဲ့ အခါ ဧၿပီ ၁ ရက္မွ ၂၁ ရက္အတြင္း အလြန္ အႏၲရာယ္ရွိ အဆင့္ တစ္ႀကိမ္၊ ၄-၄-၂၀၁၄ ရက္စြဲနဲ႔ အႏၲရာယ္ ရွိအဆင့္ သံုးႀကိမ္ (ဧၿပီ ၁၅၊ ၁၆၊ ၂၀ ရက္)ျဖစ္ေပၚခဲ့တာ ကို ေတြ႕ရပါတယ္။ 

လြန္ခဲ့တဲ့ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ အတြင္းကလည္း ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ မွာ ဧၿပီလ အတြင္းက အပူခ်ိန္ ၃၈ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ စိုထုိင္းဆ ၆၀ ရာခုိင္ႏႈန္း ရွိခဲ့ရာ ခံစားရတဲ့ အပူခ်ိန္ဟာ ၅၅ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ ရွိခဲ့ပါတယ္။ Extreme Danger Level ပါ။

 ေမလ ၇ ရက္ မွာေတာ့ အျမင့္ ဆံုးေန႔ အပူခ်ိန္က ၃၆ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ ပဲရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ စိုထုိင္းဆ ကေတာ့ ၉၂ ရာခိုင္ႏႈန္း အထိ ျမင့္တက္ သြားခဲ့လို႔ ခံစားရတဲ့ အပူခ်ိန္က ၆၂ ဒီဂရီစင္ တီဂရိတ္ အထိ ျမင့္ တက္သြား ခဲ့ပါတယ္။ အလြန္ အႏၲရာယ္ရွိအဆင့္ အျမင့္ဆံုးေလာက္ အထိေရာက္ သြားခဲ့ပါတယ္။ သာမန္ လူေတြေတာင္ မခံႏုိင္ ေလာက္တဲ့ အပူခ်ိန္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ရန္ကုန္မွာ အသက္ ဆံုး႐ႈံး ခံရမႈေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။

ဒီလိုျဖစ္လာရတဲ့ အဓိကအေၾကာင္း ကေတာ့ ရာသီ ဥတုေျပာင္းလဲ ရာမွ ေဖာက္ျပန္ မႈေတြျဖစ္လာရလုိ႔ ပါပဲ။ ဆုိလုိ တာက အရင္မုတ္သံုေလေတြ ပံုမွန္ ရွိေနတုန္းက အခုလိုပဲ မိုးႀကိဳ ကာလေရာက္ လာရင္ ေရေငြ႔ ပါတဲ့ေလေတြ ဝင္လာမယ္။ ေအာက္ခံေျမျပင္က အပူေပးလုိက္ေတာ့ ေလေတြဟာ အေငြ႕ေတြ ဆုိေတာ့ ပူရာ မွ ပြ၊ ပြရာမွေပါ့လာၿပီး အထက္ ကို တက္ၾကမယ္။ Convection ျဖစ္တယ္ လို႔ေခၚပါတယ္။ 

ကမၻာ့ေျမစပ္ေလ ထုလႊာ (Troposphere) အတြင္း အထက္ ကိုတက္လာေတာ့ ေလေအး ေတြဟာ အေအး ဓာတ္ ရမယ္။ ဒီေတာ့ အရည္ ဖြဲ႕ၿပီးတိမ္ေတြျဖစ္လာမယ္။ ေနာက္ မိုးရြာခ်ေတာ့တာ ပါပဲ။ ဒါဟာ မိုးႀကိဳ ကာလ မွာေတြ႕ရတတ္ တဲ့ မိုးေလဝသ သံစဥ္ တစ္ခုပါပဲ။ အခုေတာ့ ရာသီဥတုေဖာက္ျပန္မႈေတြ ေၾကာင့္ ဒီသံစဥ္ ဟာ မမွန္ေတာ့ ပါဘူး။ လက္ရွိ မိုးႀကိဳကာလ အတြင္းမွာ တိမ္ျဖစ္ လာၿပီး မိုး မရြာေတာ့တဲ့ ကိစၥေတြ မ်ားမ်ားလာပါတယ္။ 

ဒီေတာ့ လူေတြဟာ မြန္းတည့္ခ်ိန္ေနပူႀကီး ထဲမွာ ေရေငြ႕နဲ႔ေရခ်ဳိးေနရ သလို ေနအပူ၊ ေလ အပူေတြ အျပင္ ေရေငြ႕ အပူပါ ထပ္ေဆာင္း လုိက္ေတာ့ ခံစားရတဲ့ အပူခ်ိန္ေတြဟာ လူ႔ကိုယ္က ခံႏုိင္ရည္ ကိုေက်ာ္ ကုန္ေတာ့တာ ပါပဲ။ ဒါကို အလြန္ အႏၲရာယ္ရွိ အဆင့္ ေရာက္တယ္ေခၚတာ ပါပဲ။

ေစာေစာကေျပာခဲ့ သလို ဒီ အပူခ်ိန္က ေလထဲေရာက္ လာတဲ့ ေရေငြ႕ အခ်ဳိးအဆ အေပၚမွာ အမ်ားႀကီး မူတည္ေနေလေတာ့ ေရေငြ႕ေတြ မ်ားေလ၊ ခံစားရတဲ့ အပူခ်ိန္က ျမင့္ေလျဖစ္ပါတယ္။ ဒီႏွစ္ ရန္ကုန္ မွာ ေလထု အတြင္း ေရေငြ႕ ပါဝင္မႈက နည္းေနပါေသးတယ္။ 

လက္ရွိ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ဧၿပီမွာ ရန္ကုန္ (ကမၻာေအး) ရဲ႕ ပ်မ္းမွ် အျမင့္ဆံုး အပူခ်ိန္ဟာ ၃၈ ဒသမ ၇၅ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ေလာက္ ရွိေနၿပီး စိုထိုင္းဆ ကေတာ့ ၄၃ ရာခိုင္ႏႈန္း ရိွေနပါတယ္။ ေန႔အပူခ်ိန္က ဒီထက္ မတက္ ဘူးပဲထားဦး။ စိုထိုင္းဆ ကေတာ့ ေသခ်ာေပါက္ မုတ္သံု ဝင္ကာနီးေလ တိုးလာဦး မွာ ေသခ်ာ ပါတယ္။

ဒီေတာ့ လက္ရွိရွိေနတဲ့ ဧၿပီလ ရဲ႕ ပ်မ္းမွ်ေန ႔အပူခ်ိန္ ကို ထပ္မတိုးဘူး ပဲထား။ စိုထိုင္းဆ ကေတာ့ မိုးနီးေလ တုိးေလျဖစ္မွာ ပါပဲ။ ဒီေတာ့ ေရေငြ႕ စိုထိုင္းဆ ကို တစ္စစနဲ႔ တိုးလုိက္တဲ့ အခါ စိုထိုင္းဆ ၆၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ေရာက္တာ နဲ႔ ခံစားရတဲ့ အပူခ်ိန္ဟာ ၅၇ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ ရွိလာမွာျဖစ္ၿပီး Extreme Danger Level ကို စတင္ေရာက္ရွိ လာမွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ ေန႔အပူခ်ိန္ မတိုးေစကာမူ စိုထိုင္းဆ ရာခိုင္ႏႈန္း တုိးေလ ခံစားရတဲ့ အပူခ်ိန္ဟာ တုိးေလျဖစ္လာမွာပါ။

မိုးႀကိဳ ကာလ ကမၻာေအး မွာ ဧၿပီလ ရဲ႕ နံနက္ ၉ နာရီခြဲ မွာ ပ်မ္းမွ် စိုထိုင္းဆ ၆၃ ရာခိုင္ႏႈန္းနဲ႔ ပ်မ္းမွ်ေန႔  အ ပူခ်ိန္ ၃၇ ဒသမ ၃ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ ရွိေနလို႔ အဲဒီ တန္ဖိုးနဲ ႔တြက္တာေတာင္ ခံစားရတဲ့ အပူခ်ိန္ဟာ ၅၅ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ (၁၃၀ ဒီဂရီ ဖာရင္ဟိုက္) ရွိတာေၾကာင့္ အလြန္ အႏၲရာယ္ရွိ အဆင့္ ပါပဲ။ ဆုိလို တာ ကေတာ့ ဧၿပီလ လယ္ ကစၿပီး ေမလကုန္ အထိ ကာလဟာ ခံစားရတဲ့ အပူခ်ိန္ေတြဟာ အလြန္ အႏၲရာယ္ ရွိအဆင့္ ကို ေရာက္ေနတာ ခ်ည္းပါပဲ။

အဲဒါျဖင့္ အရင္က လူေတြကို Heat Stroke ျဖစ္တာ ဒီေလာက္ မမ်ား လွပါဘူး။ အခု တစ္ေလာကမွ ဒီလိုျဖစ္ရပ္ေတြ သိသိ သာသာ မ်ားလာတာက ဘာေၾကာင့္လဲ။ ဒါကေတာ့ ရာသီဥတု ဟာ အရင္လို သံစဥ္ မမွန္ေတာ့ လုိ႔ပါပဲ။ ဘာျဖစ္ သြားသလဲဆုိေတာ့ အရင္တုန္း က တိမ္ေတြျဖစ္ၿပီးရင္ မိုးကမွန္မွန္ရြာတယ္။ အပူခ်ိန္က ဒီေလာက္ မျမင့္ဘူး။ 

အခု ေနာက္ပိုင္း အထူး သျဖင့္ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္း မွာ ေန႔ အပူခ်ိန္ေတြ တုိးလာၿပီး တိမ္ေတြ ရွိေပမယ့္ မိုးက မရြာဘူး။ ဒီေတာ့ ေန႔ အပူခ်ိန္ေတြ တုိးလာတာ ကလည္း ခံစားရတဲ့ အပူခ်ိန္ကို တုိးလာေစတယ္။ တိမ္ေတြ အံု႔ေနေတာ့ လည္း ေလထဲ မွာေရေငြ႕ေတြမ်ားေနၿပီး ခံစားရတဲ့ အပူခ်ိန္ကို တုိးေစတယ္။ မိုး မရြာေတာ့ အေအးဓာတ္က မရေတာ့ျပန္တာေၾကာင့္ တက္ေနတဲ့ အပူခ်ိန္ေတြဟာ ျပန္မဆင္းေတာ့ဘူး။ ဒီေတာ့ မိုးႀကိဳ ကာလဆုိရင္ အခုေနာက္ပိုင္း ခံစားရတဲ့ အပူခ်ိန္ေတြဟာ လြန္ကဲ အဆင့္ ကို ေရာက္ေနတာ မ်ားလာပါတယ္။

အဲဒါေၾကာင့္ အသက္ ဆံုး႐ႈံးႏိုင္တဲ့ အထိ အႏၲရာယ္ေပးႏုိင္ တဲ့ အပူ ဒဏ္ေၾကာင့္ ေမလ ၂၃ ရက္ကို အပူရွိန္ လူသတ္သမား ရဲ႕ အႏၲရာယ္ သတိျပဳေရးေန႔ လို႔ သတ္မွတ္ ထားေၾကာင္းပါဗ်ာ။

(ကိုယ္ရဲ႕ အပူထိန္း စနစ္ အေၾကာင္း ရွင္းျပေပးတဲ့ ငယ္ သူငယ္ခ်င္း ေဒါက္တာ စိန္လွေအာင္ ကို ေက်းဇူး တင္ပါတယ္။)



ေနပူေအာက္ တြင္ လုပ္ငန္းခြင္ ၀င္ေနေသာ ေဆာက္လုပ္ေရး လုပ္သားမ်ား (ဓာတ္ပံု - နစ္ကီ)


Author: ေမာင္ထြန္းလြင္ (မိုးေလ၀သ)

7Day Daily
From...Search Myanmar