လန္းဆန္းခြင့္ မဲ့ ပန္းတစ္ပြင့္

အျဖဴေရာင္ ဟုပင္ မသဲ ကြဲေတာ့သည့္ မည္းညစ္ စျပဳေနသည့္ စပို႔ရွပ္ အက်ႌ လက္တို၊ အေရာင္အဆင္း မြဲမြဲ ေပတစ္ရာ ထပ္သည့္ ေဘာင္းဘီ တိုႏွင့္ မွိန္ေဖ်ာ့ေဖ်ာ့ လွ်ာထိုး ဦးထုပ္ကို လွန္ခ်ဳိး၍ ေဆာင္းထား သည့္ အရပ္ ေလးေပေက်ာ္ သာရွိသည့္ အသက္ ၁၄ ႏွစ္ အရြယ္ လူငယ္ေလး တစ္ဦး။ 

မြန္းတည့္ေန ၏ အပူရွိန္ ျပင္းျပင္း ေအာက္တြင္ ေန႔လယ္ ထမင္းစား အနားယူေနက် လက္ဖက္ရည္ဆိုင္ သို႔ အေျပး တစ္ပိုင္းႏွင့္ ေလွ်ာက္လွမ္း လာေနသည္။ သူ ႔နာမည္ကေတာ့ ေမာင္၀င္းလိႈင္ေထြး ျဖစ္သည္။

မနက္ပိုင္း တစ္ေလွ်ာက္ လံုး သဲထုိး တင္ေပးရသည့္ ပင္ပန္းမႈ ဒဏ္ကို အေမာေျဖ၊ အနားယူရန္ အတြက္ ေရာက္ လာျခင္း ျဖစ္သည္။ ဘယ္ ဘက္လက္မွာေတာ့ လူႀကီး၀တ္ စတီးေရာင္ လက္ပတ္နာရီ တစ္လံုး ၀တ္ဆင္ ထားသည့္ သူ႔ ပံုပန္းမွာ ထူးျခားေနသည္။ ၿပီးေတာ့ မ်က္ႏွာႏွင့္ႏွာေခါင္းေဘး မွာ ေခၽြးသီး မ်ား စို႔ ေနသည္ကို အထင္းသား ျမင္ေနရသည္။

 
တိမ္ေကာေနၿပီျဖစ္တဲ့ ပန္းလိႈင္ျမစ္ ကမ္းေဘးက သဲဒိုင္ တစ္ခုမွာေတာ့ လူႀကီးသုံးဦး ပူျပင္း တဲ့ ေနေရာင္ ေအာက္ မွာပင္ တီအီး ကုန္တင္ ကားေပၚသို႔ သဲမ်ား ကို ေဂၚျပားျဖင့္ အၿပိဳင္ထိုး တင္ေနၾက သည္။ ထုိအလုပ္ ကို “ကားထိုးသည္” ဟု ေဒသခံမ်ားက ေခၚဆိုၾကသည္။
“ကၽြန္ေတာ္ ေက်ာင္းတက္ခ်င္ တာေပါ့။ အေမ အခက္ေတြ႕သြား မွာ စိုးလို႔။ ပေထြးက အေမ့ကို ျပႆနာ ရွာမွာ ေလ။ ဒါေၾကာင့္ အေမ့ အတြက္ ၀င္ေငြ ကူရွာေပးေနတာ” ဟု ေမာင္၀င္းလိႈင္ေထြးက သူ၀င္ေငြ ရွာေပးရ သည့္ အေၾကာင္းရင္းကို ေျပာျပသည္။
 
သူသည္လည္း အလုပ္ၾကမ္း သမား “ကားထိုး လုပ္သား” တစ္ဦး ျဖစ္သည္။ အသက္ ၁၄ ႏွစ္ ရွိသည့္ သူ႔ ခႏၶာ ကိုယ္က ရွိသင့္ သည့္ အေနအထား ထက္ေတာ့ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ နည္းေနသည္ ကို ျမင္႐ုံႏွင့္ သိႏိုင္သည္။
သုိ႔ေသာ္ လည္း ထမ္းႏိုင္ ပိုးႏိုင္ၿပီး ေတာင့္တင္းႀကံံ့ ခိုင္သည္။ လႈိင္သာယာ စက္မႈဇုန္ (၄) ေနာက္ေက်ာ ပန္းလႈိင္ျမစ္ ကမ္းေဘးက အုတ္သဲေက်ာက္ ဒိုင္မ်ား တြင္ “ကားထိုးသည္” ဟုေခၚသည့္ အလုပ္ကို အစ္ကို၊ ပေထြး တို႔ႏွင့္အတူ လုပ္ကိုင္လာသည္ မွာ ႏွစ္,ႏွစ္ခန္႔ရွိေနၿပီ ျဖစ္သည္။

“တစ္ေန႔ကို တစ္ေထာင္၊ တစ္ေထာင့္ ငါးရာေလာက္ေတာ့ ရတယ္။ ကားတစ္စီး ထုိးရင္ ငါးရာရတယ္” ဟု ေမာင္၀င္းလိႈင္ေထြး က ရွင္းျပသည္။
ေျခာက္ဘီး တီအီး ကုန္တင္ယာဥ္ တစ္စီးေပၚ သို႔ သဲမ်ားကို စုေပါင္း၍ ထုိးတင္ေပးရျခင္းျဖစ္ၿပီး ကားတစ္စီး ထိုး တင္ၿပီးပါ က သူလို ကေလး တစ္ေယာက္ အတြက္ လုပ္အားခ ၅၀၀ က်ပ္ ရရွိသည္။

ယခင္က မိဘ မ်ားႏွင့္ အတူ ေလွာ္ကား ေက်ာင္းကုန္း တြင္ ေနထိုင္ၾကၿပီး ေလွာ္ကား အလက(၁)တြင္ သုံး တန္း အထိ စာသင္ၾကားခဲ့ ကာ မိဘႏွစ္ဦး ကြဲသြားမႈေၾကာင့္ ေက်ာင္းမွ ထြက္ခဲ့ရသည္ဟု ဆိုသည္။
အသက္ ၁၂ ႏွစ္ အရြယ္တြင္ ေက်ာက္ထမ္း လုပ္သားျဖစ္သည့္ မိဘႏွစ္ဦးႏွင့္ အတူ ေရႊျပည္သာ တံတား ေအာက္ ရွိ ေက်ာက္ကြင္းတြင္ ေက်ာက္ထမ္းလုပ္သား တစ္ဦးအျဖစ္ စတင္ အလုပ္၀င္၍ ၀င္ေငြ ရွာေဖြခဲ့ရ ျခင္း ျဖစ္သည္။
 
ထုိစဥ္က အသက္ ၁၆ ႏွစ္ရွိ အစ္ကိုျဖစ္သူႏွင့္ ႏွစ္ေယာက္ေပါင္း လွ်င္ ေက်ာက္ထမ္းခ တစ္ေန႔လွ်င္ တစ္ ေထာင္ မွ တစ္ေထာင့္ငါးရာ အထိ ရရွိသည္ဟု ၎က ေျပာျပသည္။

တာလီ တစ္ေခ်ာင္းလွ်င္ ထမ္းရသည့္ အနီး အေ၀းလိုက္ ၁၈ က်ပ္မွ ၂၀ က်ပ္ထိေပးၿပီး ေက်ာက္ ထမ္းေတာင္း အတြင္း ေက်ာက္မျပည့္ပါက တာလီျဖတ္ခံရသည္ဟု ဆိုသည္။
“အဲဒီ မွာ ပေထြးက အေမ့ ကို ခိုးေျပးလို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ လည္း ဒီကို ေရာက္လာရတာ” ဟု ေမာင္၀င္းလိႈင္ ေထြး က လိႈင္သာယာၿမိဳ႕နယ္ သို႔ ေျပာင္းေရႊ႕လာပံု ကို ေျပာျပသည္။ ေမြးခ်င္းေလး ဦးတြင္ အလတ္ျဖစ္ၿပီး ရွစ္ႏွစ္ အရြယ္ ညီမေလး တစ္ဦးႏွင့္ သုံးႏွစ္အရြယ္ ညီေလး တစ္ဦးရွိသည္ဟု ဆိုသည္။ 

လက္ရွိတြင္ ၎တို႔ မိသားစုမွာ လႈိင္သာယာ စက္မႈ ဇုန္(၄) ဗိုလ္ေအာင္ေက်ာ္ လမ္းမေဘးမွ က်ဴးေက်ာ္ေန အိမ္တစ္ခု တြင္ တစ္ လ တစ္ေသာင္းခြဲျဖင့္ ျပန္လည္ငွားရမ္း ေနထိုင္ေနၾကသည္။ အသက္ ၄၀ နီး၀န္းက်င္ ရွိ မိခင္မွာ က်ဴးေက်ာ္ တဲမ်ားတြင္ ဟင္းဆိုင္ ဖြင့္လွစ္ထားၿပီး ၄င္းမွာ အစ္ကို၊ ပေထြး တို႔ႏွင့္အတူ “ကားထိုး” လုပ္သား အျဖစ္ ၀င္ေငြ ရွာေဖြေနရျခင္း ျဖစ္သည္။ တစ္ခါ တစ္ရံ ေခၚယူေစခိုင္းေလ့ ရွိသည့္ အုတ္သဲေက်ာက္ ေရာင္း၀ယ္ေရးဒိုင္ မ်ားတြင္လည္း ေန႔စား အလုပ္ၾကမ္းသမားအျဖစ္ ၀င္ေရာက္ လုပ္ကိုင္ၿပီး ၀င္ေငြ ရွာေလ့ ရွိသည္။

“သူက အရမ္း အလုပ္ လုပ္ႏိုင္တယ္။ မီးခြက္ေစ်း က အုတ္သဲေက်ာက္ဒုိင္ မွာဆို ဘိလပ္ေျမ အိတ္ေတြ ေတာင္ ထမ္းေပး ရတာ။ ကၽြန္ေတာ္ တို႔လို ဖုန္းဂိမ္းေဆာ့ခ်င္ လို႔လည္း သူေငြ စုေနတာ” ဟု ထက္ေအာင္လင္း ဆိုသည့္ လူငယ္က သူငယ္ခ်င္း ၀င္းလိႈင္ေထြးႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေျပာျပသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ပန္းလိႈင္ျမစ္ေဘး ရွိ သဲဒိုင္မ်ား က အလုပ္ေပးခိုင္းေစသည့္ အျပင္ မီးခြက္ေစ်းမွ အုတ္သဲ ေက်ာက္ေရာင္း၀ယ္ေရး ဒိုင္မ်ား ကလည္း ၀င္းလိႈင္ေထြးကို အခေၾကးေငြေပး ၍ ေခၚယူ ခိုင္းေစေလ့ ရွိသည္ ဟု သိရသည္။ ရလာသည့္ ပိုက္ဆံကုိ မိခင္ျဖစ္သူ ထံအပ္ႏွံၿပီး ျပန္လည္ ရရွိသည့္ မုန္႔ဖိုးႏွစ္ရာ၊ သံုးရာခန္႔ ကို စုဘူးျဖင့္ စုေနသည္ဟု ဆိုသည္။ 

ဘယ္ဘက္လက္ တြင္ ပတ္ထားသည့္ နာရီမွာ ယင္းသို႔ စုေဆာင္း ရသည့္ ေငြမ်ားျဖင့္ ၀ယ္ထားၿပီး က်ပ္၂,၅၀၀ ေပး ရသည္ဟု ဆိုသည္။
“ကၽြန္ေတာ္ ႀကီးလာရင္ လည္း အေမ့ ကို ဒီထက္ ပိုမ်ားတဲ့ ပိုက္ဆံေတြ ရွာေပးေနဦးမွာ ပါ” ဟုလည္း သူ႔ရဲ႕ ေရွ႕ အနာဂတ္ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ ကိုေျပာျပရင္း မ်က္ႏွာ က ေခၽြးသီးမ်ားကို လက္ဖ်ံျဖင့္ သုတ္ပစ္လိုက္ သည္။

ေမာင္း၀င္းလိႈင္ေထြး ကဲ့သုိ႔ေသာ ကေလးငယ္ မ်ား စာသင္ေက်ာင္း ကို ေက်ာခိုင္းၿပီး ၀င္ေငြ ရွာေနၾက သည္ ကို လည္း ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ အႏွံ႔တြင္ ေတြ႕ျမင္ေနရ သည္။ လုပ္ခ  လစာ မ်ားမ်ားစားစား မေပးရေသာ ကေလး  လုပ္ သားမ်ားကို လက္ဖက္ရည္ဆိုင္မ်ား၊ အေသးစား စက္မႈ လုပ္ငန္းမ်ား က ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ အဆင္ေျပသည့္ အေန အထားမ်ားေၾကာင့္ အသံုးျပဳ ခိုင္းေစေနၾကသည္။

ယင္းအျပင္ စက္႐ုံ အလုပ္႐ုံ မ်ားတြင္လည္း အသက္လိမ္ ၍ ၀င္ေရာက္ လုပ္ကိုင္ေနရမႈ မ်ားပင္ ရွိေန သည္ ဟု အလုပ္သမား အေရး လုပ္ေဆာင္ေနသူ အခ်ဳိ႕က ဆိုသည္။

ကမၻာ့ ကုလသမဂၢ ကေလးမ်ားရန္ပံုေငြ အဖြဲ႕(ယူနီဆက္) ၏ ၂၀၁၂ အစီရင္ခံစာ ၌ တစ္ႏိုင္ငံလံုး တြင္ ၁၀ ႏွစ္ မွ ၁၄ ႏွစ္ၾကား ေက်ာင္းေနသူမွာ ၇၈ ရာခိုင္ႏႈန္း ရွိၿပီး ၁၀ ႏွစ္မွ ၁၄ ႏွစ္ အရြယ္ကေလးမ်ား လုပ္ ငန္း ခြင္ထဲ ေရာက္ရွိေနမႈ မွာလည္း ၁၁ ဒသမ ၆ ရာခုိင္ႏႈန္း ရွိေနသည္ဟု ဆိုထားသည္။

ထုိ႔ျပင္ ၂၀၀၉-၁၀ ခုႏွစ္ အိမ္ေထာင္စု တစ္စုတုိင္း၏ အသက္ရွင္ ရပ္တည္ႏိုင္ မႈ အေနအထား ေလ့လာ ဆန္းစစ္ခ်က္ တြင္ ေငြေၾကးေျပ လည္သည့္ မိသားစုမ်ား မွ အသက္ ၁၀-၁၄ ႏွစ္ၾကား ကေလးငယ္ ၁၈ ရာ ခုိင္ႏႈန္းႏွင့္ မေျပလည္ သည့္ မိသားစုမ်ား မွ ၁၀-၁၄ ႏွစ္ ကေလး ၁၀ ရာခိုင္နႈန္း တုိ႔မွာ လုပ္ငန္းခြင္ အတြင္း တြင္ ရွိေနသည္ ဟု ယူနီဆက္ က ဆိုထားသည္။ 

၂၀၁၂ ေနာက္ပိုင္း ထုတ္ျပန္သည့္ ကေလး လုပ္သားဆန္း စစ္ခ်က္မ်ား မေတြ႕ရွိ ရေသာ္လည္း ယခင္ထက္ ပိုမို လာႏိုင္သည္ဟု ခန္႔ မွန္းရသည္။
“ကမၻာႀကီး မီးေလာင္ေန တဲ့ ဘ၀ေတြ ရွိေနတာေပါ့။ ဒါေၾကာင့္လည္း သားေကာင္ေတြ ခ်နင္းေနၾကရတာ။ ဒါေၾကာင့္ မီးေလာင္ေနတဲ့ ဘ၀ေတြ မရွိေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပး ဖို႔ လိုေနတာပါ” ဟု အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္ အမတ္ ဦးဖုန္းျမင့္ေအာင္က ကေလးမ်ား ၀င္ေငြ ရွာေနရသည့္ အေၾကာင္းရင္း တစ္ခုကို သံုးသပ္ျပသည္။

သမ၀ါယမ ဗဟိုေကာလိပ္ေက်ာင္းအုပ္ႀကီး (ၿငိမ္း)ျဖစ္သူ ဦးရဲျမင့္ (စြန္႔ဦး တီထြင္)က ေထာက္ျပသည္။
“ႏိုင္ငံ တကာမွာေတာ့ ကေလးသူငယ္ ကို အလုပ္ခိုင္း ခြင့္ မရွိဘူး။ ခုိင္းစားတဲ့ မိဘကိုပါ ဥပေဒနဲ႔ ထိေရာက္ စြာ အေရးယူတယ္။ ဆင္းရဲ ဆံုးႏုိင္ငံ စာရင္း၀င္တဲ့ ဒီႏိုင္ငံမွာ ကေလးေတြ အလုပ္လုပ္ရတာ မဆန္းေပမယ့္ အနာဂတ္ မွာေတာ့ မလုပ္မျဖစ္ အထူးအေလးထား လုပ္ေဆာင္ရမွာ ျဖစ္တယ္”ဟု ၎က ဆက္လက္သံုး သပ္ျပသည္။ 

ဆိုင္ ႏွင့္ အလုပ္ ဌာနမ်ား အက္ဥပေဒ (၁၉၅၁) တြင္ ေစ်းဆိုင္မ်ား၊ ေဖ်ာ္ေျဖေရး လုပ္ငန္းမ်ား၊ ကုန္သြယ္ေရး လုပ္ငန္းမ်ား တြင္ အသက္ ၁၃ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးမ်ားကို အလုပ္ခန္႔ အပ္ျခင္းမျပဳရ ဟုျပ႒ာန္းထားသည္။

 ထို႔ျပင္ အလုပ္သမား အက္ဥပေဒ (၁၉၆၄) တြင္လည္း ဆိုင္မ်ားႏွင့္ အလုပ္ ႒ာနမ်ား အက္ဥပေဒ(၁၉၅၁) တြင္ ျပ႒ာန္းထားျခင္း မရွိသည့္ အျခားလုပ္ငန္းမ်ား၌ အသက္ (၁၈)ႏွစ္ေအာက္ ကေလးမ်ား ကို အလုပ္ခန္႔ အပ္ျခင္း မျပဳဟုရ ျပ႒ာန္းထားသည္။

သုိ႔ေသာ္ လည္း ၁၉၉၃ ကေလးသူငယ္ ဥပေဒတြင္ ၁၆ ႏွစ္ေအာက္ ကို ကေလးအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားၿပီး ၁၆ ႏွစ္ႏွင့္ ၁၈ ၾကား ကို လူငယ္ အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားသည္။ 
အဆိုပါ ဥပေဒပုဒ္မ..
၂၄(က) (၁)တြင္ကေလး သူငယ္တိုင္းသည္ ဥပေဒႏွင့္ အညီ မိမိ ဆႏၵအေလ်ာက္ အလုပ္ လုပ္ပိုင္ခြင့္ ရွိသည္ဟု ျပ႒ာန္းထားသည္။
(၂)တြင္ ဥပေဒ အရ သတ္မွတ္ထားသည့္ အလုပ္လုပ္ခ်ိန္ အားလပ္ခြင့္ႏွင့္ အျခား သက္သာခြင့္မ်ားကို ရပိုင္ ခြင့္ရွိသည္ ဟု ဆိုထားသည္။

ပုဒ္မ ၂၄(ခ)တြင္ အလုပ္ သမား၀န္ႀကီးဌာနသည္ အလုပ္လုပ္  သည့္ ကေလး သူငယ္မ်ား လုပ္ငန္း ခြင္ ေဘး အႏၲရာယ္ ကင္းရွင္းေရးႏွင့္ ရပိုင္ခြင့္မ်ား၊ ထိခိုက္ ဆံုး႐ႈံးမႈမ်ား မရွိေစေရး အတြက္ ဥပေဒႏွင့္အညီ ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္မႈေပးရမည္ ဟု ျပ႒ာန္းထားသည္။

လက္ရွိတြင္ မႈ ကေလးသူငယ္မ်ား မွာ အေသးစား လုပ္ငန္းခြင္ အသီးသီး တြင္ ၀င္ေရာက္ လုပ္ကိုင္ေနၾက ရၿပီး အခြင့္ အေရး ဆံုး႐ႈံးမႈမ်ား ရွိေနေသာ္ လည္း ျပ႒ာန္းထား သည့္ ဥပေဒႏွင့္အညီ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ ေပးႏိုင္ မႈ လိုအပ္ေနေသးသည္ ဟု သံုးသပ္မႈမ်ား ရွိေနသည္။

ႏိုင္ငံ၏ အနာဂတ္ကို တာ၀န္ယူ ရမည့္ ကေလးငယ္မ်ား ပညာသင္ၾကား တတ္ေျမာက္ပိုင္ခြင့္ မဲ့ေနျခင္း မ်ားသည္ အနာဂတ္ အတြက္ ဆံုး႐ႈံးမႈျဖစ္ႏိုင္သည့္ အျပင္ စဥ္းစား ဆင္ျခင္ႏိုင္ေသာ ပညာ မရရွိျခင္း အတြက္ လည္း အနာဂတ္တြင္ ၀န္ထုပ္၀န္ပိုး တစ္ခု ျဖစ္လာႏိုင္ဖြယ္ ရွိေနသည္ဟု ေလ့လာေနသူမ်ား က သံုးသပ္ ၾကသည္။ 

ကေလး သူငယ္မ်ား လုပ္ငန္းခြင္ ၀င္ေနရျခင္းႏွင့္ လမ္းမေပၚမ်ား တြင္ ေတြ႕ျမင္ေနရသည့္ ႏိုင္ငံ တစ္ခု အနာဂတ္ သည္ မည္သုိ႔မွ် မေကာင္းႏိုင္ ဟုလည္း ကေလး သူငယ္မ်ား သင္တန္းေပးေနသည့္ စာေရး ဆရာ တစ္ဦးက ဆိုထားသည္။
 
ပညာ သင္ၾကားခြင့္ မဲ့ခဲ့ ရသည္႔ ေမာင္၀င္းလိႈင္ေထြး ကဲ့သို႔ေသာ ကေလးငယ္ မ်ား အသက္ရွင္ ရပ္တည္မႈ အတြက္ ၀င္ေငြ ရွာေဖြၾကမည့္ အေရးႏွင့္ တုိင္းျပည္ ေရွ႕အနာဂတ္ကို ေမွ်ာ္ၾကည့္ေသာ္။


 Written by  ေဇာ္ေဇာ္ေထြး
From...  mizzimaburmese.com